E-tespit dijital ortamda işlenen suçların kayıt altına alınmasını sağlayan bir projedir. İnternet ve sosyal medyanın her geçen gün daha fazla hayatımızda yer etmesi bazı suçları da beraberinde getirmiştir.
Bu mecralarda giderek artan suçların ispatlanması ve delillendirilmesi çok önem arz ediyor. İnternet ortamında işlenen suçların tespit edilmesi ve delillendirilmesi de tıpkı suçun işlendiği mecra olan internet üzerinden yapılır.
Bu makalemizde mağdurları giderek artan internet suçlarında e-tespit nedir, e-tespit nasıl yapılır, e-tespitin ne gibi faydaları vardır sorularına cevaplar vermeye çalışacağız. İşinin neredeyse tamamı internette olan, tanıtım, reklam ve pazarlama çalışmalarını sosyal medya üzerinde yürüten e-ticaret sitesi sahiplerinin bu konuda bilinçlenmesi ve bu bilinçle hareket etmesi oldukça önemlidir.
E-Tespit nedir?
E-Tespit, belli bir zaman aralığında veya anda değişmeksizin kayıt altına alınması ve saklanması gereken bir donanım veya internet ortamındaki verilerin yetkili kişiler tarafından belirlenmesi işlemine denir. İnternet ve sosyal medya platformlarının kullanımının artması ile buralarda işlenebilecek suç çeşitleri ve oranları da artmıştır.
İnternet hayatımızı kolaylaştırdığı kadar suç işleyenlerin suçu işlemesini de kolaylaştırmıştır. İşlenmiş olan suçun internet ortamında olması delil bulunmasını da zorlaştırmakta. Yaşanan bu zorluklara e-tespit çözüm getirmekte.
E-tespitten önce bir kurum veya kişiye karşı bir internet sitesi veya sosyal medya mecrasında suç işlendiğinde kişi suç işlenen sitenin linkini, ekran görüntüsü kendisi bulmak zorundaydı.
Bu durum işlenen suça karşı hukuki durum başlatılana kadar suç işlenen sitedeki içeriğin, görselin kaldırılması yada sitenin komple kapatılması ile işlenen suçun delillerini geçersiz kılmakta, yeni delillerin bulunmasını zorlaştırıp bir takım aksaklık ve mağduriyetlere sebep olmaktaydı.
Ancak e-tespit uygulamasının hayata geçirilmesi ile internet ortamında işlenen bütün suçların anında kayıt altına alınıp hukuki delil teşkil etmesi sağlanmakta.
E-tespit yapılması hakkında 1512 Sayılı Noterlik Kanunu ve Noterlik İşlemlerinin Elektronik Ortamda Yapılması Hakkında Yönetmelik diye iki hukuki mevzuat bulunmakta. Bahse konu yönetmelik ve Noterlik Kanunun 198/A bendine göre noterler elektronik ortamda işlenen suça ait görüntü, belge, video şeklindeki verilerin tespitini yapabilir.
Bir kurum veya kişiye karşı internet ortamında işlenen suça ait verinin tespiti Türkiye Noterler Birliği Bilişim Sistemi ile yapılmakta.
E-Tespit nasıl yapılır?
E-tespit işlemi iki aşamadan oluşmaktadır. Birincisi yukarıda ki görselde görüleceği üzere https://portal.tnb.org.tr adresinde yer alan E-Hizmetler bölümündeki E-Tespit linkine tıklıyoruz. Ayrı bir sekmede açılan sayfada önce bir takım uyarılar yapılmakta. Bu uyarılar;
- Şifreli girilen web sayfalarında şifreler de kayıt edilecektir. Güvenliğiniz açısından tespit işleminizi tamamladıktan sonra şifrenizi değiştirmeniz önerilir.
- E-Tespit uygulaması en iyi Google Chrome tarayıcısında çalışmaktadır. Tarayıcı olarak Google Chrome kullanınız.
- Sistem, açtığınız internet tarayıcınızın içinde ikinci bir internet tarayıcısı açmaktadır. İkinci bir tarayıcı açılmasının nedeni, güvenlik ve amaç dışı kullanımı engellemektir, bu yüzden çalışma hızı normal bir tarayıcıdan daha düşük olacaktır.
- Uygulamanın hızı kullandığınız tarayıcıya, internet bağlantı hızınıza, bilgisayarınızda kurulu bulunan güvenlik yazılımları ve benzeri kontrol yazılımlarının davranışlarına göre değişir.
- İnternet bağlantı hızınız sistem performansı açısından etkili bir parametredir, en az 8Mbit internet hızına sahip olunması önerilir. Tespit işlemi yapılırken internet indirme bant genişliğini paylaşacak başka uygulamaların açık olmaması önerilir.
- Sistemi etkili bir şekilde kullanabilmek için ekranınızın minimum 1280×780 çözünürlükte olması gereklidir.
- Tespit etmek istediğiniz internet içeriğinin bulunduğu ana sayfadan başlama zorunluluğu vardır, bu sayfanın tespiti zorunludur.
- Görüntü ile birlikte dosya indirme de yapabilirsiniz, her bir tespit oturumunda sadece tek dosya indirebilirsiniz, indirilen dosya boyutu en fazla 5 MB olabilir.
Bu hatırlatmaları okuduktan sonra üst menüde yer alan Yeni Tespit linkine tıklayın.
Pop-up şeklinde gelecek olan sayfada toplam iki sayfadan oluşan Noterlik Bilgi Sistemi (e-hizmetler) Sahiplik ve Kullanım Hakları ile Şekline İlişkin Bildirim Ve Kullanıcı Taahhütnamesi çıkacak Bunu okuduktan sonra sol at köşede yer alan “Kullanım Koşullarını okudum , onaylıyorum” kutucuğunu işaretleyip devam düğmesine tıklayın.
Gelen ekranda ki zorunlu bilgileri girip sağ alt taraftaki Giriş düğmesine tıklayın.
Gelen ekranda Tespit yapmak istediğiniz internet sayfasının adresini giriniz.
Gelen ekranda suça konu sitenin sayfasından sağ üst köşede yer alan “Ekran Görüntüsü Tespit Et” düğmesine tıklayarak sayfanın fotoğrafını çekin. Çekilen sayfanın fotoğrafı “Tespit edilen görüntüler” kısmına eklenecektir. Ekran görüntüsü alma işleminiz tamamlandıktan sonra sağ alt köşedeki Belge Oluştur düğmesine tıklayın.
Gelen ekran da “Belgenizi oluşturmak istediğinize emin misiniz?” diye uyarıya eminseniz Evet düğmesini tıklayın. Sistem eklediğiniz görüntüyü belge haline getirecektir. Bu biraz zaman alabilir.
Başvuru belgeniz hazırlandıktan ister online olarak noterlik başvurusunda bulunabilir, ister size verilen takip numarası ile bir noterliğe gidip işleminizi tamamlatabilirsiniz veya başvurunuzu silebilirsiniz. Eğer ikinci işlemi seçerseniz yani bir notere gitmeyi seçerseniz yapacağınız işleme ait e-tespit ücreti ödedikten sonra belgeniz noterce onaylanacak ve ispat hukuku açısından kabul edilebilir veri haline gelecektir.
E-tespit sürecinde şu kısmı karıştırmayın lütfen, E-tespit tek başına bir hukuki süreç değildir. İlgili belgenin bir hukuki süreç başlatılması için avukat tarafından işlem başlatılmalı yada Cumhuriyet Savcılıklarına suç duyurusunda bulunmalısınız. Hatalı bir işlem yapmamak adına bir avukat desteği almanızı tavsiye ederiz.
Hakaret suçu ve diğer hukuki ilişkilerde e-tespit
E-tespit uygulaması daha çok sosyal medya platformları üzerindeki paylaşımlar veya yapılan bir haber altında yer alan yorum kısmından yapılan hakaret ve tehditler için kullanılmakta. Sözel ifadelerin tespiti zor olduğundan ispatın yapılabilmesi için hakaret ve tehdidin yapıldığı sayfanın yukarıda anlattığımız şekilde ekran görüntüsünün alınması hayati önem arz etmekte.
Bunların haricinde paylaşılması, yazılması suç teşkil etmeyen görsel ve metinlerin tespit edilmesi amacıyla da e-tespit uygulaması kullanılmakta. Örneğin boşanma davalarında sosyal medya paylaşımları hukuki delil olarak kullanılmak istendiğinde.
E-Tespit ücreti ne kadar?
E-tespit uygulaması üzerinden kayıt edilen veriler Türkiye Noterler Birliği Sisteminde kayıt altına alınır. Yapılan başvurunun ücretlendirilmesi noterlik tarifesi üzerinden tespit sonucu çıkan belgeler ve noter huzurunda belge hazırlanırken tespit edilen görüntü sayısı ve varsa indirilen dosyaların boyutu dikkate alınarak belirlenmekte. O yüzden buradan bir ücret yazmamız mümkün değil. Bu konuda bir avukat desteği almanız hayrınıza olur.
E-Tespit sonrasında avukat desteğinin önemi
Makalemizde e-tespit işlemi nedir, nasıl yapılır, e-tespit işlemi yapılırken nelere dikkat edilmelidir gibi bir çok ayrıyı anlatmaya çalıştık. E-tespit uygulamasının sosyal medya üzerinden kişilik haklarımıza yapılan saldırılar, hakaret ve tehditlerin ve mağduriyetlerin tespit edilip ispatlanması veya bu hakaret içeren verilerin tamamen silinse bile hukuki geçerliliğini koruması açısından ne kadar faydalı bir uygulama olduğunu göstermekte.
Yapılan hakaret, tehdit ve mağduriyetlerin e-tespit uygulaması ile tespit edilmesinden sonra açılacak ceza davası, istenecek tazminatlar için bu veriler delil olarak kullanılabilecektir. Bu tarz durumlarda hak kaybı yaşamamanız adına sürecin bir avukat tarafından yapılması için hukuki destek almanızı kesinlikle tavsiye ederiz.
Sonuç olarak…
E-ticaret yapan kişiler 24 saat sosyal medyada, 24 saat sitelerinden yayın yapmakta. Günün herhangi bir zaman diliminde yaptığı üründen memnun olmayan kızgın bir müşteri, hızını alamayan bir rakip veya başka bir nedenden birileri tarafından firmamız, sattığımız ürünler, markamız hakarete maruz kalabilir.
Bu tarz durumlara karşı hazırlıklı olmak, bu tarz durumlarda sakinlikle ne yapılacağını, nasıl hareket edileceğini bilmek çok önemli. Kimse bu tarz durumlarla kalmak istemez. Ama işimizin tamamı internetten olduğu için zaman zaman bu tarz durumlardan kaçmak çok da kolay olmuyor. Bu tarz durumlarda e-tespit nedir, nasıl yapılır bilin ve mutlaka bir avukattan veya hukuk bürosundan destek alın.
