Muhasebe terimleri e-ticaret yapan veya yapacak olan herkes tarafından mutlaka bilinmelidir. İş ve gündelik hayatta pek çok muhasebe terimi kullanılır. Ancak bu terimlerin ne ifade ettiğini bilmek için anlamını öğrenmek gerekir. İş hayatında bu terimlerle karşılaşanlar ya da sadece merak edenler için bilinmesi gereken bazı kavramlar vardır.
Muhasebe terimleri sözlüğü ile terimler hakkında daha fazla bilgi alabilirsiniz. 2000 yılında muhasebe sözlüğü ismiyle çıkan kitap ile de bu konuda daha fazla bilgi edinmeniz mümkündür. Bu makalemizde ticaret veya e-ticaret ile uğraşan herkesin mutlaka bilmesi gereken bazı önemli muhasabe terimleri hakkında bilgiler vereceğiz.
Bu makalede bilgi vereceğimiz terimler işinizi daha bilinçli yapmanızı ve bazı cezalardan kurtulmanızı sağlar. Bu makalede verdiğimiz bilgiler tavsiye niteliğinde olup daha detaylı ve güncel bilgi için bir mali müşavir veya muhasebeciden bilgi almanızı tavsiye ederiz.
Muhasebe nedir?
Muhasebe, bir işletmeyle ya da anonim şirketle ilgili finansal işlemlerin kayıt edilmesi sürecidir. Muhasebe süreci; bu işlemlerin özetlenmesini, analiz edilmesini ve kamu kurumlarına ve gelir vergisi tahsil eden kuruluşlara rapor edilmesini içerir. Muhasebede kullanılan mali tablolar; bir kuruluşun faaliyetlerini, ekonomik durumunu ve para akışlarını özetleyen, bir hesap dönemi boyunca mali işlemlerin kısa bir özetidir.
E-ticaret sitesi sahibiyseniz işlerinizi daha düzgün takip edebilmek için mutlaka bir e-ticaret muhasebe entegrasyonu kullanın. Bu konuda daha detaylı bilgi almak için aşağıdaki makalemizi mutlaka okuyun.
Ön muhasebe nedir?
Ön muhasebe, gerçek muhasebe gerçekleşmeden önce yapılması gereken, bilgi toplama belgeleri bir araya getirme gibi işlemleri ifade eder. Bu işlemler arasında makbuz toplamak, veri girmek ve beyanları uzlaştırmak gibi şeyler vardır. Bu görevler uzun saatler sürse de bunlar muhasebe işinin temelidir ve muhasebeciler doğru bir bilgi temeli oluşturmak için ön muhasebeyi kullanırlar.
Mutlaka bilinmesi gereken muhasebe terimleri nelerdir?
Bir işletme sahibiyseniz ya da kendi işinizi yapıyorsanız, eğer uzmanlığınız yoksa büyük olasılıkla muhasebe terimlerini bilmezsiniz. Ancak işinizi ve ekonomik durumunuzu düzgün bir şekilde yönetmek için bu temel muhasebe terimlerini bilmek son derece önemlidir. Hesap yönetimi, sermaye, amortisman ve mali tablolar gibi pek çok muhasebe terimini bilmeniz gerekir.
Bu terimler ilk başta çok karmaşık gelse de okuduğunuz zaman kolayca anlayacağınız şeylerdir. Bilinmesi gereken terimleri öğrenmek için ilk basımı 2000 yılında yapılan muhasebe terimleri sözlüğünü edinebilirsiniz.
E-ticaret yapan herkesin mutlaka bilmesi gereken muhasebe terimleri şunlardır;
- Amortisman
- Cari Hesap
- Damga Vergisi
- İrsaliye
- Gelir Vergisi
- Kira Stopajı
- Kurumlar Vergisi
- Kümülatif Vergi Matrahı
- Mali Mühür
- Matrah
- Mükellef
- Müteselsil Sorumluluk
- Sevk İrsaliyesi
- Tevkifat
- Tüzel Kişi
- Vergi Matrahı
- Vergi Muafiyeti
Amortisman nedir?
Amortisman terimini kısaca açıklamak gerekirse; taşınmaz olan bir varlığın maliyetinin ömrü boyunca ne kadar süre kullanıldığıdır. Amortisman, bir varlığın değerinin ömrü boyunca ne kadarının kullanıldığını gösterir. Şirketlerin sahip oldukları varlıklardan belirli bir süre boyunca ödeme yaparak gelir elde etmelerini sağlar. Diğer bir ifadeyle, şirket varlığı kullanılırken elde edilen gelirle beraber varlığın ömrü boyunca ortaya çıkan yıpranma giderleri de hesaplanmış olur.
Cari hesap nedir?
Cari hesap, bir şirkete sahip olan kişiler için açılan bir banka hesabıdır. Günlük ticari işlemleri kolayca gerçekleştirmek için kullanılır. Bir cari hesaptaki para, istenilen zamanda banka şubesinden ya da ATM’den çekilebilir. Ayrıca bu hesaplar, elektronik işlemler veya çek işlemleri için de kullanılabilir.
Cari hesap bakiyeleri, bir şirketin nakit ihtiyacına bağlı olarak değişim gösterdiğinden, bankalar genellikle bu fonları kullanmazlar ve cari hesap bakiyelerine faiz ödemezler.
Damga vergisi nedir?
Damga vergisi, devletlerin varlık ya da para transferi sırasında ortaya çıkan her türlü yasal belgeye koyduğu vergidir. Devletler, gerçek ve tüzel kişiler arasındaki işlemleri yasal olarak kaydetmek için gerekli olan belgelere damga vergisi olarak da bilinen vergileri uygularlar. Özetlemek gerekirse, damga vergisi her türlü sözleşmeden ortaya çıkan ve devlet tarafından alınan bir vergi anlamına gelmektedir.
İrsaliye nedir?
İrsaliye, bir ürünün sevkiyatına ilişkin ayrıntıları ve talimatları içeren ve taşıyıcı tarafından düzenlenen bir belgedir. Genel olarak gönderenin ve alıcının adlarını, sevkiyatın çıkış noktasını, varış noktasını ve rotasını gösteren bilgiler içerir. Çoğu nakliye şirketi şirket içi irsaliye kullanır. İrsaliyelerin arkasında ayrıca, sorumluluklar ve koşulların yazılı olduğu taşıma sözleşmesi koşulları yer alır.
Gelir vergisi nedir?
Gelir vergisi, işletmelerin ve bireylerin elde ettiği gelirlerden alınan bir vergi türüdür. Yasalara göre gelir vergisi mükellefleri yıllık olarak gelir vergisi beyannamesi vermek zorundadır. Gelir vergileri devletler için bir gelir kaynağıdır. Kamu hizmetlerini finanse etmek ve vatandaşlara mal sağlamak için kullanılırlar.
Kişisel gelir vergisi, bir bireyin ücretleri ve maaşları üzerinden alınan bir vergidir. İşletmelerden alınan gelir vergileri ise şirketler, ortaklıklar, küçük işletmeler ve serbest meslek sahibi kişiler için geçerlidir. İlk basımı 2000 yılında yapılan muhasebe terimleri sözlüğünde tüm vergi kavramları açıklanmıştır.
Kira stopajı nedir?
Gelir Vergisi Kanununda açık bir şekilde belirtilen kira stopajı, kiraya verilen mülkler ve mallar üzerinden devletin aldığı vergiye denir. Hem gerçek kişilerin hem de tüzel kişilere ait mülklerin iş yeri amacıyla kiraya verilmesinden sonra brüt kira bedeli üzerinden hesaplanarak kiracı tarafından ödenen vergidir. Bu işlem ile kira gelirinin mülk sahibine ulaşmadan verginin ödenmesi amaçlanır.
Bu sayede vergi ödemeleri düzenli ve kolay bir şekilde yapılabilir. Kira stopajı vergi dairelerine ödenir. Brüt kira bedelinin %20’si stopaj vergisidir. Kira sözleşmesinde brüt kira bedeli belirtilmemişse, net kira bedeli 1,25 ile çarpılarak ya da 0,80 ile bölünerek brüt kira bedeli hesaplanabilir.
Kurumlar vergisi nedir?
Kurumlar vergisi, bir kurumun kazancı üzerinden alınan bir vergidir. Bir şirketin kurumlar vergisi ödemesi için kurumun tüzel kişiliğe sahip olması gerekir. Birden çok ortağı olan şirketler, kanunlarda tüzel kişilik kabul edilir. Bu noktada da kurumlar vergisi ödemek zorundadırlar. Kişilere ait olan şahıs şirketleri ise kurumlar vergisine tabi değillerdir.
Kurumlar vergisi kurum kazancı üzerinden hesaplanır. Ayrıca her yıl belli oranlar üzerinden tahsil edilir. Kurumlar 2021 yılında %25, 2022 yılında ise %23 oranında vergi ödemişlerdir. Kurumlar vergisi ile ilgili diğer kapsamlı bilgiler Açıklayıcı Muhasebe terimleri sözlüğünde dile getirilir. Bu sözlük, vergi ekonomi ve muhasebe konularının birbirleri ile iç içe yaşamasına karşın sadece muhasebeyi ilgilendiren terimlerin toplandığı ilk ve tek yayındır.
Kümülatif vergi matrahı nedir?
Kümülatif vergi matrahı bir kişinin ödeyeceği gelir vergisini belirlemek için kullanılır. Bir takvim yılındaki ödenen gelir vergilerinin toplamını ifade eder. Gelir vergisinin hangi orandan tahsil edileceğine karar verilebilmesi için gelir vergisi tarifesine kümülatif gelir vergisi matrahına ait oranlar dahil edilir.
Bir yıl süresince geçerli olduğu için Ocak ayında sıfırlanır. Ayrıca işverenler gelir vergisi matrahından sorumlu değildir. Çalışanlarının ücretleri üzerinden gelir vergisi matrahı hesaplanır. Buna göre de çıkan oranlara göre gelir vergisi kesilir.
Mali mühür nedir?
Mali Mühür, elektronik sertifika altyapısıdır. Firma mührünün elektronik halidir. Mali Mühür Tübitak tarafından tarafınıza teslim edilir. Aynı zamanda USB bellek şeklindedir. Mali mühür kurumsal e-imza olarak da adlandırılabilir. Mali Mührü Kamu Sertifikasyon Merkezi web sayfası üzerinden başvuru formunu doldurarak alabilirsiniz. Bu mührü elektronik fatura işlemleri aşamalarında firmanızı tanımlamak için kullanırsınız.
Matrah ne emek?
Matrah, kazançlarımızın vergilendirilmesinde esas alınan kısma denir. Bir gelir üzerinde oluşan giderler kazançtan düşüldükten sonra vergiler hesaplanır. Matrah, iki şekilde hesaplanabilir. Belirli bir tutar üzerinden yapılan matrah ile vergiye konu olan şeyin özelliklerine göre belirlenen matrah çeşitleri vardır. Değer üzerinden matrah hesabı yapılacaksa bir malın maddi değeritemel alınarak bir hesaplama yapılır.
Mükellef nedir?
Mükellef, devlete vergi ödemekle yükümlü olan bir şahıs veya ticari kuruluş olabilir. Hem bireylerden hem de işletmelerden alınan vergiler, devletler için birincil gelir kaynağıdır. Türkiye’de bireysel vergi mükellefleri vergi beyannamelerini yıllık olarak dosyalaması ve ödemesi gerekir. Mükellef ve diğer kavramlar muhasebe terimleri sözlüğünde açıklanmıştır.
Belirli kanunlar hazırlanarak kazançlarına vergi borcu yüklenen kişiler mükellef olarak adlandırılır. Bir kişinin vergi mükellefi olarak tanınması için vergiye tabi olayın kişinin kendisinde gerçekleşmesi gerekir. Örneğin, bir kuruluşun ürün satışları sonucu kazanç elde etmesi, vergiye tabi olduğu anlamına gelir.
Müteselsil sorumluluk ne demek?
Müteselsil sorumluluk, iki ya da daha fazla kişinin bir borcu geri ödeme veya bir yükümlülüğün yerine getirilmesinden sorumlu olma yükümlülüğünü ifade eder. Müşterek sorumluluk, tarafların borç almayla ilgili riskleri paylaşmalarına ve dava durumunda kendilerini korumalarına olanak tanır. Müteselsil sorumluluğa tabi olan bir kişiye “müştereken sorumlu” denilebilir.
Sevk irsaliyesi nedir?
Sevk irsaliyesi olarak da adlandırılan bu belge, bir gönderinin doğru bir şekilde teslim edildiğini onaylayan ticari bir belgedir. Teslimatı aldıktan sonra alıcı, siparişin varış noktasına ulaştığını bildirmek için irsaliyeyi imzalamalıdır. Bu şekilde teslimatı yapan kişi de ürünün doğru bir şekilde ulaştığını kanıtlayabilir. Sevk irsaliyesinde alıcı ya da satıcının adı, irsaliye numarası ve her bir ürünün birim fiyatı gibi bilgiler yer alır.
Tevkifat ne demek?
Tevkifat, muhasebe terimleri arasında olan ve kesintiler anlamına gelen bir kelimedir. Vergi üzerinde düşünüldüğünde bölüştürme ve kesinti yapma anlamlarına gelir. Vergi toplayan kurumlar açısından bakılırsa tevkifat sözcüğü bölüşme ve kesinti yapma işlemlerini tanımlamak için kullanılır.
Mesela devlet alacağı katma değer vergisini, sadece ürünü satan kişiden almaz. Bunun yerine alıcı ve satıcı arasında pay eder. Bu şekilde vergi ödemelerinin daha düzgün ve düzenli şekilde olmasına katkı sağlar.
Tüzel kişi nedir?
Tüzel kişi, yasal olarak kurulmuş olan ya da yasal bir ortaklığı ifade eder. Bu ortaklık bir dernek, şirket ya da şahıs olabilir. Bu tür kuruluşlar hukuka aykırı faaliyetlerden sorumlu olabilir. Sözleşmeler ya da anlaşmalar yapabilir. Aynı zamanda borca girebilir ve borçlarını geri ödeyebilir. Ayrıca diğer kuruluşlara dava açabilir ve yükümlülükler üstlenebilir.
Tüzel kişiler pek çok şeyi yapabilirken, bir görevde bulunamaz ya da oy kullanamazlar. Tüzel kişiler hakkında tüm açıklamalara ilk basımı 2000 yılında muhasebe sözlüğü ismiyle yapılmış kitapta ulaşabilirsiniz.
Vergi matrahı artırımı nedir?
Vergi matrahı artırımı, Maliye Bakanlığı’nın yaptığı denetlemelerden muaf tutulmak için yapılan bir işlemdir. Geçmiş yıllara ait verdiğiniz vergi beyanlarınızı belirli bir oranda arttırma işlemi yaparsanız vergi denetlemelerinden muaf tutulabilirsiniz. Böylece vergi matrahı artırımı yaptığınız yıllara ait vergi denetlemelerinde incelemeye tabi olmazsınız. Eğer bir dönem için vergi matrahı artırımı yaptıysanız size o dönem için her hangi bir vergi cezası da kesilemez.
Vergi muafiyeti nedir?
Vergi muafiyeti, kısaca tanımlamak gerekirse bir mükellefin kazançlarından ortaya çıkan vergilerden muaf tutulmasıdır. Yani herhangi bir vergi vermekle zorunlu olan kişi veya kurumlar,vergi kanunları ile vergiden muaf olabilirler. Vergi muafiyeti oranı muafiyet türüne göre değişiklik gösterebilir. Vergi muafiyeti ile ilgili daha detaylı bilgiyi aşağudaki makalemizden alabilirsiniz.
